نشست تخصصی «تبیین فرصت‌های قانون جهش دانش‌بنیان و آیین‌نامه حمایت از تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین وزارت نیرو برای فعالان صنعت آب و برق» برگزار شد.
نشست تخصصی «تبیین فرصت‌های قانون جهش دانش‌بنیان و آیین‌نامه حمایت از تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین وزارت نیرو برای فعالان صنعت آب و برق» ۲۹ آذرماه ۱۴۰۱ در حاشیه جشنواره پژوهش و فناوری وزارت نیرو در محل پژوهشگاه نیرو با حضور دکتر مهدی نوربخش؛ مدیرکل تحقیقات و منابع انسانی وزارت نیرو، مهندس داوود تفضلی؛ عضو کارگروه توانمندسازی مراکز رشد وزارت علوم تحقیقات و فناوری، دکتر خسروی؛ مدیرکل ساخت داخل و توسعه صادرات شرکت مادر تخصصی ساتکاب، دکتر پیام باقری؛ رئیس هیات‌مدیره سندیکای صنعت برق ایران، دکتر مصطفی مافی؛ رئیس مرکز رشد پژوهشگاه نیرو و مجری پارک علم و فناوری نیرو، دکتر محسن میرصدری؛ نایب رئیس کمیسیون دانش بنیان و فناوری سندیکای صنعت برق ایران، دکتر سپهر برزی‌مهر؛ مدیرعامل صندوق پژوهش و فناوری صنعت برق و انرژی برگزار شد.
در این نشست شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور صنعت آب و برق، شرکت‌های علاقمند به سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌پذیر و متقاضیان استفاده از ظرفیت‌های بند ط تبصره ۱۵ قانون بودجه سال ۱۴۰۱ حضور داشتند.
تشریح قانون جهش دانش‌بنیان، تشریح ظرفیت‌های آیین‌نامه‌های اجرایی بند "ب" و بند "ت" ماده ۱۱ قانون جهش دانش‌بنیان، تشریح ظرفیت‌های بند ط تبصره ۱۵ قانون بودجه سال ۱۴۰۱ و آیین‌نامه حمایت از تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین در صنعت آب و برق و همچنین معرفی ظرفیت‌های حمایتی زیست بوم نوآوری نیرو محور‌های اصلی نشست مذکور بودند که توسط اعضای پانل و با مشارکت شرکت کنندگان در نشست مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در ابتدای این نشست مدیرکل تحقیقات و منابع انسانی وزارت نیرو با اشاره به تکمیل مطالعات زیست بوم نوآوری نیرو و استخراج عناصر مرتبط با آن، اذعان کرد: تعیین «تولید، دانش بنیان، اشتغال آفرین» به عنوان شعار سال در تسریع روند این پیگیری‌ها بسیار موثر بوده و کار را برای تدوین اطلاعات مرتبط با زیست بوم تسهیل کرده است.
مهدی نوربخش، با تاکید بر اینکه برنامه‌ریزی‌ها برای شکل‌گیری شرکت‌های دانش‌بنیان بر مبنای دو مفهوم دنبال شده، خاطرنشان کرد: مفهوم اول ایجاد زیرساخت‌های لازم برای شکل‌گیری شرکت‌های دانش بنیان است و مفهوم دوم انجام اقدامات ضروری برای فعال‌سازی این زیرساخت‌هاست. در همین راستا راه‌اندازی پارک‌های علم و فناوری جزو این اقدامات است که در حوزه نیرو نیز ایجاد یکی از این پارک‌ها از سوی وزارت نیرو در حال پیگیری و اجرا است و قرار است از مسیر آن شرکت‌های دانش‌بنیانی که به بلوغ رسیده اند، شناسایی و تقویت شوند.
وی در ادامه از راه‌اندازی کارخانه‌های نوآوری برق و انرژی به عنوان یکی دیگر از برنامه‌های وزارت نیرو برای توسعه دانش‌بنیان‌ها یاد کرد و افزود: این معاونت تلاش می‌کند در کنار صنعت، محیط‌های تحقیقاتی مناسبی را ایجاد کرده و در اختیار بخش خصوصی و سرمایه گذاران قرار دهد. در همین راستا اولین کارخانه قبل از اتمام سال در جوار موسسه تحقیقات آب ایجاد و به ناحیه نوآوری در محدود شرق تهران تبدیل خواهد شد.
مدیرکل تحقیقات و منابع انسانی وزارت نیرو با بیان اینکه تقویت اعتبارات مربوط به پژوهش و فناوری همواره یکی از کلیدی‌ترین موضوعاتی بود که در این حوزه دنبال شده، تصریح کرد: در حال حاضر دو درصد از درآمد‌های عملیاتی و غیرعملیاتی وزارتخانه به این موضوع اختصاص داده شده تا صرف طرح‌های پیشران و نیز تولید بار اول و اجرای طرح‌های پایلوت شود.
نوربخش در بخش دیگری از صحبت‌های خود اذعان کرد: مطالعات زیست بوم به درستی نشان داد که صنعت برق برای حمایت و پشتیبانی از فعالیت‌های دانش بنیان به یک نهاد مالی قوی نیاز دارد. از این رو تقویت صندوق پژوهش و فناوری برق و انرژی و تبدیل آن به صندوق پژوهش و فناوری نیرو به عنوان یکی از اولویت‌های وزارت نیرو در دستور کار قرار گرفته است. با توجه به اینکه این بر اساس بند ط تبصره ۱۵ قانون بودجه سال 1401 ، دولت مکلف است از محل افزایش تعرفه برق صنعتی منابع مالی را به صندوق پژوهش و فناوری نیرو تخصیص دهد، قطعا می‌توان زمینه مساعدتری برای حمایت از شرکت‌های دانش بنیان فراهم کرد. البته این صندوق برای افزایش سرمایه به مشارکت بخش خصوصی نیاز دارد، چرا که ماهیت غیر دولتی دارد و برای ارتقاء توان و ظرفیت مالی خود به سرمایه‌های این بخش نیز نیازمند است.
وی همچنین تاکید کرد: طرح‌های پیشران حوزه نیرو در ۱۲ محور متفاوت برای حوزه‌های مهم صنعت آب و برق، بهینه‌سازی، کاهش تلفات، کاهش ناترازی و هوشمند سازی تعریف شده و توسعه کسب و کار‌های این حوزه را هدفگذاری کرده است. بر همین اساس شرکت فعال در این حوزه‌ها می‌توانند در قالب طرح‌های پیشران از حمایت صندوق و وزارت نیرو برخوردار شوند.
این مقام مسئول در پایان تاکید کرد: ما همچنین به دنبال استفاده حداکثری از ظرفیت‌های قانون جهش دانش‌بنیان هستیم و تلاش می‌کنیم در این مسیر از مشارکت بخش خصوصی برای افزایش سرمایه صندوق و سقف تسهیلات تخصیص یافته به شرکت‌های دانش بنیان به بهترین شکل استفاده کنیم.
در ادامه مهندس داوود تفضلی، عضو کارگروه توانمندسازی مراکز رشد وزارت علوم تحقیقات و فناوری به روند شکل‌گیری زیست بوم کارآفرینی در ۱۲ سال اخیر اشاره و تصریح کرد: از سال ۸۹ که قانون حمایت از دانش‌بنیان‌ها تصویب شده، زیست بوم کارآفرینی شکل گرفته است به طوریکه امروز نزدیک به ۸ هزار شرکت در این حوزه فعالیت دارند که ۲۲ درصد این شرکت‌ها یعنی ۱۷۶۲ شرکت در حوزه برق، الکترونیک و مخابرات فعال هستند که از این تعداد ۸۸۲ شرکت فقط در شهر تهران فعالیت می‌کنند. وی در ادامه به تشریح مفاد قانون جهش تولید که ۳۱ اردیبهشت سال ۱۴۰۱ از طرف مجلس شورای اسلامی ابلاغ شده و ظرفیت‌های آیین‌نامه‌های ذیل آن در حمایت از دانش‌بنیان پرداخت.
دکتر خسروی، مدیرکل ساخت داخل و توسعه صادرات شرکت مادر تخصصی ساتکاب در بخش دیگری از این نشست با اشاره به ایجاد شورای فناوری و تولیدات دانش بنیان به ریاست رییس جمهور، گفت: ذیل این شورا، مرکز همکاری‌های تحول و پیشرفت ایجاد شد که تدوین و تصویب قانون جهش تولید دانش بنیان از دستاورد‌های همین مرکز بوده است. خسروی به ایفای نقش ساتکاب به عنوان یک میانجی برای حمایت و تسهیل اجرا و توسعه طرح‌ها و تولیدات دانش بنیان مورد نیاز صنعت آب و برق تصریح کرد: ظرفیت‌های شرکت ساتکاب برای حمایت از سازندگان داخلی به ویژه شرکت‌های دانش بنیان در طول سال‌های اخیر افزایش یافته، به نحوی که شرکت‌های دانش بنیان در مناطق محروم تا ۱۰۰ درصد و در سایر مناطق تا سقف ۴۹ درصد از حمایت‌های ساتکاب برخوردار می‌شوند. ضمن اینکه امکان سرمایه‌گذاری مستقیم برای این شرکت فراهم شده و واحد‌های فناور می‌توانند از این ظرفیت هم بهره‌مند شوند. به منظور حمایت همه جانبه از تولیدات بار اول، دفتر حمایت از دفتر توسعه رقابت در ساتکاب شکل گرفته که با اشراف کامل به قوانین، زمینه را برای بهره‌مندی تولیدات فناور محور از ظرفیت‌ها و حمایت‌های قانونی فراهم می‌کند.
مدیرکل ساخت داخل و توسعه صادرات شرکت مادر تخصصی شرکت ساتکاب ضمن اشاره به ۱۸۰ شرکت زیرمجموعه این شرکت و تمرکز دارایی‌های وزارت نیرو در این مجموعه، اذعان کرد: با اتکا به همین ظرفیت، این امکان برای ما فراهم شده تا از طریق سرمایه‌گذاری مستقیم و مشارکت در طرح ها، از شرکت‌های دانش بنیان حمایت کنیم. ضمن اینکه ظرفیت‌های قانونی لازم برای حمایت از طرح‌های پژوهشی و یا ورود به حوزه‌هایی مانند هوشمندسازی برای ساتکاب پیش‌بینی شده است.
در ادامه نشست دکتر پیام باقری رئیس هیات مدیره سندیکای صنعت برق ایران ضمن معرفی سندیکا و کمیسیون‌های و کمیته‌های تخصصی این تشکل اظهار کرد: قوانین خوبی در حوزه حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان تدوین شده است که ظرفیت خوبی برای آن‌ها فراهم آورده است، اما باید توجه داشته باشیم که این قوانین وقتی به نتیجه مطلوب خواهد رسید که آیین‌نامه ها و دستورالعمل‌های آن نیز به درستی تدوین شود و به موقع اجرا شود.
وی تاکید کرد: مهمترین قدم بعد از تصویب هر قانون، تدوین دستورالعملها و آیین نامه‌هاست که براساس قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار باید نظرات تمام ذی‌نفعان، بازیگران و بخش خصوصی که از آن قانون متاثر می‌شوند، گرفته شود. قانون خوب با یک آیین‌نامه ناقص کارایی خود را از دست خواهد داد.
رئیس هیات مدیره سندیکا افزود: محدودیت‌های ناشی از رگولاتوری (استاندارد‌ها و تاییدیه‌ها)، محدودیت های منابع مالی و نقدینگی را موانع ورود دانش بنیان‌ها به بازار نیرو است. تشکیل کارگروه مانع‌زدایی از ورود به بازار محصولات دانش‌بنیان در صنعت برق، اصلاح مقررات فنی جهت تسهیل ورود محصولات دانش‌بنیان به صنعت برق و ارائه تسهیلات و حمایت مالی برای انجام آزمون‌های استاندارد محصولات دانش‌بنیان به عنوان راهکار‌های پشتیبانی از ورود محصولات دانش‌بنیان ساخت داخل به بازار صنعت برق هستند.
باقری در ادامه تنوع بخشی و بسیج منابع برای توسعه نوآوری و فناوری نیرو، یکپارچه سازی و شفافیت اطلاعات نوآوری، تکمیل چرخه مقررات‌گذاری، همگرایی منافع بازیگران از طریق یکپارچه سازی اکوسیستم تامین و اکوسیستم نوآوری، بالا بردن تاب اوری نیرو از طریق افزایش عمق فناوری و رقابت پذیری ساخت داخل را از جمله سیاست‌های مالی و تنظیم‌گری برای حمایت از دانش‌بنیان نام برد.
در بخش دیگری از نشست تخصصی دکتر مصطفی مافی، رئیس مرکز رشد پژوهشگاه نیرو و مجری پارک علم و فناوری نیرو، با تاکید بر اینکه سال ۱۴۰۱ سال بسیار ویژه‌ای برای دانش‌بنیان‌هاست، خاطرنشان کرد: قانون حمایت از دانش بنیان‌ها در سال ۱۳۸۹ تصویب شد و زمینه را برای شکل گیری شرکت‌ها و واحد‌های تولیدی فناور فراهم آورد. همزمان ماموریت‌ها و تکالیف جدیدی برای معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تعریف و بر اساس این اقدامات، طی ده سال گذشته زیست بوم گسترده‌ای در حوزه دانش بنیان‌ها شکل گرفت که راه اندازی ۵۰ پارک علم و فناوری، ۲۵۰ مرکز رشد، ۱۱ هزار واحد فناور، ۸ هزار شرکت دانش بنیان و فعال شدن ۱۰۰ هزار فرد فناور در این زیست بوم تنها بخشی از آن بوده است.
مافی با تاکید بر اینکه تصویب این قانون در ابتدای کار چندان جدی گرفته نشد، افزود: واقعیت این است که در قانون جهش تولید دانش بنیان، ظرفیت‌های بسیار خوبی برای واحد‌های فناور، سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و حتی مدیران دولتی پیش‌بینی شده و بر اساس آن می‌توان اقدامات بسیار موثری را در این حوزه پیگیری کرد.
وی همچنین خاطرنشان کرد: این قانون، بسیار مترقی بوده و می‌تواند تا چند سال آینده نیاز‌ها و زیرساخت‌های حقوقی و قانونی لازم را برای توسعه زیست بوم فناوری در کشور تامین کند. وزارت نیرو هم برنامه‌های گسترده‌ای برای استفاده از ظرفیت‌های این قانون دارد که مهمترین آن راه اندازی پارک علم و فناوری نیرو و اتصال زیست بوم داخلی نیرو به زیست بوم فناوری کشور است.
رئیس مرکز رشد پژوهشگاه نیرو و مجری پارک علم و فناوری نیرو با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته برای یکپارچه سازی توانمندی‌ها و ظرفیت‌های وزارت نیرو برای حمایت از شرکت‌های دانش بنیان و واحد‌های فناور، تصریح کرد: افزایش سرمایه صندوق یکی از گام‌های بسیار مهم در همین راستا است. در شرایط فعلی همه مدیران تلاش می‌کنند علیرغم موانع و محدودیت‌های موجود، به شکل حداکثری از ظرفیت‌ها استفاده کنند. در همین راستا ضروری است ظرفیت‌ها و ابعاد این قانون را جهت بهره برداری بهینه‌تر برای مدیران و فعالان صنعت برق تشریح کنیم.
در بخش دیگری از این نشست، دکتر سیدمحسن میرصدری عضو هیات مدیره و نایب رئیس کمیسیون دانش بنیان و فناوری سندیکای صنعت برق ایران با اشاره به فعال شدن کمیسیون دانش‌بنیان در این تشکل، تاکید کرد: سندیکای صنعت برق ایران دو هدف اصلی را شامل ارائه خدمات به شرکت‌های دانش‌بنیان و ترغیب شرکت‌ها برای تولید محصولات یا خدمات دانش بنیان و فناور در قالب فعالیت‌های این کمیسیون دنبال می‌کند. میرصدری تلاش‌های سندیکا برای تسهیل روند استفاده شرکت‌های دانش بنیان از تسهیلات و ظرفیت‌های صندوق پژوهش و فناوری را یادآور شد و گفت: ما همچنین یک شتاب دهنده را برای جذب شرکت‌های فناور ایجاد کرده و تلاش می‌کنیم ضمن جذب استارتاپ‌های فعال در حوزه نیرو، زمینه را برای توسعه فعالیت‌ها و تولیدات آن‌ها فراهم کنیم. در همین راستا در حال حاضر ۲۰ پروژه پیشران در زمینه ذخیره سازی، هوشمندسازی، ارزیابی صادرکنندگان و اهدای نشان ملی صادرات و ... تعریف کرده و در حال پیگیری آن‌ها هستیم.
در بخش پایانی این نشست مهندس سپهر برزی‌مهر، مدیرعامل صندوق پژوهش و فناوری صنعت برق و انرژی به نحوه تخصص منابع بند ط تبصره ۱۵ اشاره و تاکید کرد: تخصیص منابع این بند قانونی در کارگروهی متشکل از نمایندگان وزارت نیرو، پژوهشگاه نیرو، سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و توانیر، در حال تبیین است. ضمن اینکه از اولویت‌های وزارت نیرو در جشنواره پژوهش و فناوری رونمایی شد و قرار است سهم هر یک از بخش‌ها متناسب با این اولویت بندی تعیین و تخصیص داده شود.
برزی مهر در ادامه از انتشار فراخوان اولیه منابع بند ط تبصره 15 قانون بودجه سال 1401 در قالب پذیرش طرح‌های نمونه سازی خبر داد و خاطرنشان کرد: شرکت‌ها می‌توانند با مراجعه به سایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری طرح‌های خود را تا پایان سال ۱۴۰۱ ارسال کنند. این طرح‌ها در کارگروه آیین‌نامه حمایت از تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین در صنعت آب و برق بررسی شده و سقف تسهیلات تخصیص یافته به آن‌ها تعیین می‌شود.
وی با بیان اینکه برای منابع بند ز تبصره ۱۵ قانون بودجه سال 1400 دو سطح تسهیلات تعریف شده، تصریح کرد: برای تسهیلات خرد تا سقف ۵ میلیارد تومان توسط صندوق برق و انرژی و برای تسهیلات کلان تا سقف ۱۰۰ میلیارد تومان با توسط صندوق نوآوری و شکوفایی قابل اعطا خواهد بود. در همین راستا فراخوان‌های آتی درخصوص بند ط تبصره ۱۵ قانون بودجه سال 1401 متعاقبا منتشر خواهد شد.
مدیرعامل صندوق پژوهش و فناوری صنعت برق همچنین با اشاره به اینکه مرکز رشد پژوهشگاه نیرو از شرکت‌هایی که هنوز دانش بنیان نشده اند و به عنوان هسته فناور شناخته می‌شوند، حمایت می‌کند، گفت: برای بهره‌مندی از این حمایت‌ها حتما لازم نیست که شرکت، دانش بنیان باشد. ضمن اینکه صندوق پژوهش و فناوری برق و انرژی تسهیلاتی را برای غیردانش‌بنیان‌ها، شرکت‌های فناور و نوپا تعریف کرده است. در همین راستا قرار است با همکاری مرکز رشد و صندوق، تسهیلات از محل بند ب تبصره 16 قانون بودجه سال 1401 تا سقف یک میلیارد تومان به شرکت‌های نوپا، فناور و نوآور تخصیص داده شود که به زودی فراخوان آن منتشر خواهد شد.
برزی‌مهر در پایان تاکید کرد: صندوق پژوهش و فناوری صنعت برق و انرژی به فعالان صنعت برق اطمینان می‌دهد از طرح‌های فناورانه که جزو اولویت‌های صنعت برق باشند بدون الزام به دانش‌بنیان بودن آن‌ها حمایت خواهد کرد.