همایش پتانسیل‌های صادرات کالا و خدمات فنی و مهندسی به کشورهای شرق آفریقا با هدف بررسی زمینه‌های صادرات به این کشور‌ها با حمایت تشکل‌های اقتصادی استان خراسان از جمله سندیکای صنعت برق خراسان و با حضور فعالان اقتصادی حوزه صادرات و خدمات فنی و مهندسی و مسئولان دولتی در هتل پردیسان مشهد برگزار شد.
عضو هیات نمایندگان و رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق مشهد در این همایش، با اشاره به رتبه ۶۰ ایران در میان ۱۸۹ کشور دنیا از حیث نیروی انسانی در آخرین گزارش سازمان ملل متحد گفت: در آستانه رسیدن به کشورهای دارای توسعه بسیار بالا در بحث منابع انسانی هستیم و باید از پتانسیل بسیار بالای خود در این زمینه، در اقتصاد داخلی و خارجی به ویژه صادرات خدمات فنی و مهندسی استفاده کنیم.
علی اصغر پور فتح الله افزود: در سال ۲۰۱۵ ارزش صادرات خدمات فنی و مهندسی دنیا ۴۸۰۰ میلیارد دلار بوده و کشور ما در سال ۹۰ بالاترین میزان نقش آفرینی در این زمینه را داشته و ۴ میلیارد دلار صادرات به ۳۵ کشور توسط ۱۱ شرکت صورت گرفته است.
وی عضویت ۳۰۰۰ نفر در اتاق بازرگانی استان، ۳۷ هزار نفر در سازمان نظام مهندسی ساختمان، ۱۵ هزار نفر در نظام مهندسی کشاورزی و ۵ هزار نفر در سازمان نظام مهندسی معدن، در کنار فعالیت حدود ۷۰۰ شرکت انبوه ساز و ۳۰۰۰ شرکت در زمینه پیمانکاری و مشاوره را نشان دهنده پتانسیل بالای خراسان رضوی در زمینه نیروی انسانی دانست.
پورفتح ا... به انتصاب رزم حسینی که فردی اقتصادی است، به عنوان استاندار جدید خراسان رضوی اشاره و اظهار کرد: از عالی‌ترین مقام اجرایی دولت به عنوان بخش خصوصی توقع داریم که به امور مدیریت شرکت‌های کلان معدنی و اقتصادی توجه ویژه‌ای داشته باشد.
وی از تشریح اهمیت جایگزینی کالا و خدمات به جای نفت در صادرات به عنوان یکی از اهداف این همایش نام برد و گفت: بخش زیادی از خدمات فنی و مهندسی خرد و متوسط است که در جایی ثبت و اظهار نمی‌شود و امیدواریم جایگاهی برای این موضوع تعریف شود.
توان فنی و مهندسی ما در ساخت ماشین‌آلات صنعتی یکی از مزیت‌های صادرات به آفریقاست
راضیه علیرضایی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز به عنوان یکی از سخنرانان این همایش پشت تریبون قرار گرفت و گفت: می‌توان با ایجاد وفاق بین بخشی از ظرفیت‌های تجاری کشورهای همسایه و به ویژه آفریقا برای صدور خدمات فنی و مهندسی استفاده کرد. طیف گسترده‌ای از آنچه ما به عنوان تولید و خدمات در کشور داریم که به خارج از کشور ارائه می‌شود، در زمره صادرات خدمات فنی و مهندسی است.
وی اظهار کرد: با تغییر ساختار در وزارت امور خارجه و به ویژه در دو سه سال اخیر که معاونت اقتصادی با هدف توسعه و حمایت از فعالیت‌های اقتصادی ایران در کشور‌ها در این وزارتخانه ایجاد شد، پایگاهی برای صدور خدمات فنی و مهندسی در ساختار این وزارت راه اندازی شد.
رئیس سازمان صمت استان افزود: با همه صدماتی که ارزش دلار برای برخی از حوزه‌های ما ایجاد کرده، در صدور خدمات فنی و مهندسی و در صدور بسیاری از کالا‌های فناورانه تولید داخل که الان جزو اولویت‌های سرمایه گذاری و توسعه کسب و کار‌ها است، مزیتی ایجاد شده؛ این کالا‌ها در گذشته نمی‌توانستند در دنیا رقابت کنند، اما الان فرصت فعالیت و رقابت برای آن‌ها ایجاد شده است.
وی درباره اهمیت افریقا برای صدور خدمات فنی و مهندسی ایران تصریح کرد: در دو سال اخیر در عمان در حال فعالیت هستیم و علاوه بر ایجاد مرکز تجارت ایرانیان در این کشور، قرارداد‌ها و تفاهمنامه‌هایی منعقد کردیم و دفاتر تجاری ایرانی در این کشور ایجاد شده است. در سال ۹۵ با اتاق بازرگانی برنامه‌ای برای توسعه صادرات استان در نظر گرفتیم که یکی از ارکان آن فعالیت در عمان است.
علیرضایی یادآور شد: مجموع فعالیت‌هایی که ما در عمان داشتیم شناخت خوبی از اینکه ظرفیت ورود به آفریقا از راه عمان میسر است، به ما داده اسن. البته افریقا برای ما منحصر به این کشور نیست و یکی از این پایگاه‌ها کنیا است.
وی افزود: با اولویت‌های وارداتی که در کنیا مطرح شده، در چند سرفصل مزیت‌های قابل صادرات به این کشور را بررسی خواهیم کرد؛ چون این کشور‌ها در حال توسعه و تجربه کسب و کار‌های کوچک هستند، توان فنی و مهندسی ما در ساخت ماشین آلات صنعتی یکی از مزیت‌های ما برای صادرات به کنیا است. همچنین توانمندی استان ما در حوزه ساختمان و هتلداری و تجارت حوزه گردشگری و گردشگری سلامت، قابل ارسال و فعالیت در کنیا و افریقا و به خصوص عمان هست، اما رویه‌ای برای ثبت صادرات خدمات فنی و مهندسی باید ایجاد شود.
رئیس سازمان صمت خراسان رضوی تاکید کرد: فرایند صادرات خدمات فنی و مهندسی یکی از شاهراه‌های عبور ما از شرایط اقتصادی فعلی است و ما به صادرکنندگان و فعالان این حوزه کمک می‌‍کنیم.
لزوم توجه به افزایش تقاضا در بازار‌های خارجی
علی رسولیان، مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی نیز گفت: در موضوع حمایت از تولید کالا و خدمات بحث صادرات بسیار جدی است و اگر به دنبال افزایش صادرات و توسعه اقتصادی استان هستیم، باید به افزایش تقاضا در خارج از کشور نگاه کنیم.
وی با اشاره به رشد ۲۵ درصدی صادرات استان در ۹ ماهه امسال اظهار کرد: صادرات استان ما نسبت به کشور رشد بیشتری داشته و ارزش کالا‌های صادراتی استان هم دو برابر ارزش میانگین کشوری است. البته عدد دقیقی از میزان صادرات خدمات فنی و مهندسی نداریم، اما احتمال می‌دهم ده درصد از سهم صادرات استان را به خود اختصاص دهد.
رسولیان اذعان کرد: از سال ۹۱ با قطع شدن جوایز صادراتی و افزایش تحریم‌ها، افول جدی در صادرات خدمات فنی و مهندسی را شاهد بودیم و حمایتی جدی از سوی دولت صورت نگرفت. سال گذشته هم بسته حمایت از صادرات ابلاغ شد، اما چندان عملیاتی نشد، این بسته امسال هم ابلاغ شده و تسهیلات قابل توجهی در بخش خدمات فنی و مهندسی در آن در نظر گرفته شده است.
وی با اشاره به موقعیت ویژه کشور سوریه به عنوان بازار صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران گفت: سال گذشته تفاهم نامه‌ای با استاندار دمشق امضا کردیم و موضوعات خوبی، چون صادرات خدمات فنی و مهندسی در این تفاهمنامه مطرح شده که خراسان باید در این زمینه پیشتاز باشد.
دولتهای آفریقایی در اقتصاد کشور خود دخالت نمی‌کنند
سپس تریبون در اختیار حسین گیوزاد، رئیس اداره شرق افریقا در وزارت امور خارجه قرار گرفت. او با اشاره به ارتباط سیاسی ایران با ۴۸ کشور افریقایی و وجود ۱۹ سفارتخانه از کشورمان در این قاره گفت: شرق افریقا نقطه‌ای است که ایرانیان از گذشته در آنجا فعالیت‌هایی داشته‌اند، بنابراین آفریقا برای ما قاره بیگانه‌ای نیست، اما نگاهی که به این قاره در کشور ما وجود دارد، به نوعی از بالا به پایین است.
وی تاکید کرد: کسی که به دنبال فعالیت در آفریقاست اول باید نگاه خود را تغییر دهد؛ با مقایسه محیط کسب و کار و تجارت ایران و آفریقا، می‌بینیم که فضای کسب و کار در آن قاره سهل‌تر و قوانین شفاف‌تر است، دولتهای شرق آفریقا در اقتصاد چندان دخالت نمی‌کنند و این برعکس کشور ماست که مدام شاهد صدور بخشنامه و دستورالعمل هستیم. کشورهای آفریقایی عمدتا عضو سازمان تجارت جهانی هستند و در اتحادیه‌های اقتصادی منطقه عضوند؛ همه این عوامل باعث می‌شود تا فضای کسب و کار در این کشور‌ها فضایی نباشد که دولت‌ها راحت بتوانند دخالت کنند.
گیوزاد افزود: از ۱۰-۱۲ سال پیش شاهد این هستیم که صادرات کالای تجاری ایران رشد مستمری به قاره آفریقا دارد و پارسال ۱۱۰ میلیون دلار صدور کالا به کنیا و ۳۰ میلیون دلار صادرات به کشور سومالی داشته ایم. از نظر تجاری انواع کالا‌های ما به آفریقا صادر می‌شود که عمده آن‌ها کالا‌های شیمیایی، قیر، گاز مایع و مواد خوراکی است.
وی خاطرنشان کرد: کشور ترکیه که دیرتر از ما در تجارت با آفریقا اقدام کرد، امروز جایگاه بهتری پیدا کرده و ما هم باید بتوانیم روابط توسعه‌ای و صادراتی خود را با این قاره افزایش دهیم.
حوزه‌های صادرات پذیر کنیا و ظرفیت‌های تعامل اقتصادی با این کشور
فرجوند، سفیر ایران در کنیا هم که در ارتباطی اینترنتی پیام خود را برای حضار این همایش ارسال کرده بود، گفت: دولت کنیا در دوره قبل خود به مردم وعده داد ۱۰ هزار کیلومتر راه سازی کند و ۳ هزار کیلومتر از این قول عملیاتی شد و ۷ هزار کیلومتر به قوت خود باقی است، بنابراین شرایط خوبی برای سرمایه گذاری و صادرات خدمات فنی و مهندسی در این حوزه وجود دارد.
وی افزود: در کنیا ساخت سالانه ۲۰۰ هزار مسکن مورد نیاز است که ساخت و ساز‌های فعلی جوابگوی ۵۰ هزار مسکن است. در زمینه سدسازی و آبیاری هم پروژه‌هایی در این کشور در دست اقدام است. همچنین در زمینه خدمات فنی و مهندسی می‌توان به ساخت نیروگاه‌های برقی، آبی و خورشیدی و... اشاره کرد که در این کشور مدنظر است.
فرجوند یادآور شد: در حال حاضر بیشتر توریست‌هایی که برای درمان به خارج از کنیا سفر می‌کنند به هند و کشورهای آسیای جنوب شرقی می‌روند، اما کشور ما می‌تواند با هند در این زمینه رقابت کند.
وی با اشاره به رونق هتلداری و خدمات مسافرتی در کنیا گفت:، چون منبع درآمد اولیه این کشور از صنعت توریسم است، موقعیت خوبی برای هتلسازی ایرانیان و سرمایه گذاری در این کشور وجود دارد؛ در کنیا برای ساخت هتل، وام و زمین تقریبا مجانی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهند.
سفیر ایران در کنیا ادامه داد: در بخش اعظمی از این موارد خدمات فنی و مهندسی در صورت فاینانس قابل اجراست و شرکت‌هایی که با فاینانس به کنیا وارد شوند، می‌توانند در این زمینه ورود کنند، چون این کشور از نظر منابع مالی محدود است و نیاز به فاینانس خارجی دارد، بدون فاینانس تلاش‌های تجار ایرانی موفقیت‌آمیز نخواهد بود.
وی اظهار کرد: کنیا واردکننده بسیاری از محصولاتی است که در کشور ما تولید می‌شود؛ مثل منسوجات، موادغذایی مثل خیارشور و ماکارونی و عسل، فرش، کیف، کفش و محصولات چرمی، محصولات نفتی، قیر، مصالح ساختمانی و... و ایران می‌تواند برای صادرات این کالا‌ها به کنیا اقدام کند.
فرجوند گفت: ظرف سه سال اخیر صادرات ایران به کنیا ۴ برابر شده و زمینه برای صادرات کالا تا مرز ۵۰۰ میلیون دلار و صدور خدمات فنی و مهندسی تا سقف یک میلیارد دلار امکان پذیر است، اما همه این‌ها نیازمند زیرساخت‌های مالی است. دولت باید در این زمینه از صادرکننده ایرانی حمایت کند تا برای حضور در کنیا تشویق شوند.